Ruimte maken voor ieders rouw

Ruzie

Eline schiet me aan op het schoolplein. ‘Ellen, kun je me helpen? Ik weet niet wat ik moet doen!’ ‘Ja natuurlijk zeg ik, vertel, wat is er aan de hand?’

Eline vertelt me hoe het er in hun gezin aan toe gaat sinds haar vader, Opa Ton, kortgeleden is overleden. Haar oudste, Merel van elf, wil niks met het verlies te maken hebben. Ze wil er niet over praten en er op geen enkele manier mee geconfronteerd worden. Maar haar twee broertjes, Teije van negen en Finn van acht, hebben het er de hele tijd over. Zij willen de hele dag aandacht schenken aan het overlijden van hun favoriete opa. En dat zorgt voor ruzie.

Een middenweg vinden

Dit is een moeilijke situatie voor Eline. Hoe kan ze het goed doen voor hen allemaal? Als ze Merel haar zin geeft, kunnen Teije en Finn hun verdriet niet uiten. Dat lijkt haar geen goed plan. Maar ze snapt ook dat Merel er niet tegen kan continu met het verlies bezig te moeten zijn. Wat er nu gebeurt, is dat Merel de hele tijd op haar kamer zit en als ze toch eens in de buurt komt van haar twee broertjes, letterlijk ontploft wanneer Finn of Teije ook maar iets over hun opa zegt.

Teije en Finn hebben het gevoel dat hun opa er niet meer mag zijn en vragen daardoor alleen maar meer aandacht voor hun verlies. Ze hebben het constant over opa, doen de spelletjes die opa vroeger met ze deed, willen dat het bord waar opa van at als hij bij hun thuis was altijd op tafel staat en moeten vaak huilen omdat ze hem zo missen. Elise wil graag een middenweg vinden die voor alledrie haar kinderen (en voor haarzelf) werkt.

Opa Ton-kwartiertje

‘Ik heb wel een idee’, zeg ik. ‘Wat zou je er van vinden als je met je kinderen afspreekt dat er elke dag twee keer een kwartiertje is om het over Opa Ton te hebben. Merel moet tenminste een van die twee keren aanwezig zijn, en Finn en Teije proberen op andere momenten Merel niet lastig te vallen met hun verdriet. Dan heb je het beste van twee werelden; er is ruimte voor het verdriet van Finn en Teije, maar die ruimte is ook afgebakend, en dat is fijn voor Merel.’

‘Dat is een goed idee’, zegt Eline, ‘maar wanneer kan ik dat dan het beste doen?’. ‘Je kunt deze kwartiertjes het beste plannen op momenten waarop er daarna nog tijd is om iets leuks te doen, om weer wat afleiding te zoeken van het verdriet. Veel mensen kiezen het moment dat ze een kind naar bed brengen, maar het gevaar is dan dat het kind verdrietig gaat slapen, en niet in slaap kan komen of nachtmerries kan krijgen. Het is dus beter een ander moment op de dag te kiezen, bijvoorbeeld tijdens het eten, of als de kinderen thuis komen uit school.’

Meer ruimte

Twee weken later spreek ik Eline weer. ‘En, heb je het uitgeprobeerd?’ vraag ik. ‘Hoe gaat het?’ Eline geeft toe dat ze het heel spannend vond het met haar kinderen te bespreken. Zoals verwacht zag vooral Merel het in eerste instantie helemaal niet zitten om het twee keer per dag toch over Opa Ton te moeten hebben. ‘Maar ik heb haar gevraagd het één week te proberen, en dat durfde ze wel. Zij koos als een van de twee momenten het eten van het toetje bij het avondeten, zodat er van tevoren nog tijd was om te vertellen hoe ieders dag is geweest. Teije en Finn kozen de tien minuten in de ochtend voordat iedereen zich klaar moet maken voor school, wanneer ze allemaal samen in het grote bed van papa en mama liggen.’

‘De sfeer thuis is helemaal veranderd’, vertelt Eline. ‘Merel is opener geworden over haar eigen verdriet en moet soms huilen wanneer we het over Opa Ton hebben. En Teije en Finn zijn wat rustiger geworden. Ze komen tussendoor nog wel eens naar me toe omdat ze verdrietig zijn, maar ze betrekken Merel daar dan niet meer in en komen gewoon bij mij uithuilen. En laatst zag ik dat Merel Teije een knuffel gaf toen hij verdrietig was. Er is meer ruimte gekomen voor ieders verdriet. Door goede afspraken te maken en te laten zien dat we rekening met elkaar kunnen houden, ook al rouwt iedereen op zijn eigen manier.’ Fijn te weten dat je soms gewoon afspraken kunt maken die voor iedereen werken.